Tarih Bilimine Giriş
TARİH
1) İnsan Ve Tarih : İnsanların geçmişteki her türlü faaliyetini olayların birbiriyle olan ilişkilerini sebep sonuç belirterek yer ve zaman göstererek belgelere dayalı olarak inceleyen bir bilim dalıdır.
Not : Tarihi meydana getiren insandır.
2) Tarihin Konusu : İnsanların her türlü faaliyeti tarihin konusu olmuştur. Tarihi; geçmişte yaşayan insanların siyasi sosyal kültürel ekonomik vb faaliyetlerini konu edinir.
Hayat içerisinde tek tek meydana gelen değişimleri olay denir.
Not : Kısa süre içinde olup biten işlere olay uzun zaman içinde olan durumlar olgudur.
3) Tarihte Sebep - Sonuç Ve Yer - Zaman İlişkisi : Tarihi olaylar süreklilik gösterdiği için olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi vardır, Bir olay kendinden önceki bir olayın Sonucu ve kendinden sonraki bir olayın sebebini oluşturabilir.
4) Tarih Biliminin Yöntemi : Tarihin yöntemi tarihi olayları inceleyerek anlamak ve açıklamakdır.
A) Tarama ( Kaynak Arama ) : Her türlü bilginin ve verilerin bulunma aşamasıdır.
B) Tasnif ( Sınıflandırma ) : Toplanan verilerin sisteme göre sınıflandırılmasıdır.
C) Tahlil ( Çözümleme ) : Kaynakların bilgi yönünden yeterli olup olmadığını kontrol etme aşamasıdır.
D) Tenkit ( Eleştiri ) : Toplanan verilerin gerçekliği ve bilgi açısından Güvenilirliğini tespiti aşamasıdır.
E) Terkip ( Sentez ) : Verilerin birleştirilerek sonuca ulaşılma aşamasıdır.
A) Tarama (Kaynak Arama) :
1) Birinci Elden Kaynaklar : Tarihi olayın gerçekleştiği döneme ait her türlü bulgudur.
2) İkinci Elden Kaynaklar : Olayın geçtiği döneme yakın ya da o dönemin kaynaklarından yararlanılarak meydana getirilen eserlerdir.
Ayrıca tarihi kaynaklar bilgi veren kaynağın ve malzemenin türüne göre şu şekilde sınıflandırılır.
a) Yazılı Kaynaklar : Ferman, mühür, para, gazete, hatıra vb.
ESKİ PARA
FERMAN
b) Sözlü Kaynaklar : Destan, efsane, hikaye, şiir vb.
ERGENEKON DESTANI
c) Kalıntılar : Arkeolojik buluntular; taş, toprak, kemik, madenden yapılmış eşyalar, mezarlar vb.
Kaynakların kullanımında dikkatli olunmalıdır. Çünkü kaynaklarda verilen bilgiler bütünüyle doğru olmayabilir. Bu nedenle bilginin karşılaştırılarak kontrol edilmesi gerekir.
d) Çizili , Sesli Ve Görütülü Kaynaklar : CD, film, fotoğraf, resim v. b.
Kaynakların kullanımında dikkatli olunmalıdır. Çünkü kaynaklarda verilen bilgiler bütünüyle doğru olmayabilir. Bu nedenle bilginin karşılaştırılarak kontrol edilmesi gerekir.
örnek :
" Atatürk'ün Samsun'a çıkışı " hakkında Bir araştırma yapan tarihçi bu dönemde ilgili kaynaklara ulaşmalıdır. Döneme Ait Resmi belgeler, dönemin gazeteleri , itilaf devletlerine ait belgeler, o döneme ait resim, fotoğraf, harita, v. b. Kaynaklar taranmalıdır.
Tasnif ( Sınılandırma ) :
İncelenen konu hakkındaki kaynakların bulunmasından sonra elde edilecek bilgiler bir sistem dahilinde sınıflandırılır.
Not : Tarihçi çalışmasının anacına ve konusuna göre bilgi ve verilerini istediği şekilde sınıflandırabilir.
Örnek :
" Atatürk'ün Samsun'a çıkışı " hakkında bir raştırma yapan tarihçi gerekli kaynaklara ulaştıktan sonra öncelikle elde ettiği bilgi ve verileri kronoloji'yi dikkate alarak konuya göre sınıflandırılır.
3) Tahlil ( Çözümleme ) :
Tahlil, elde edilen bilgi ve verilerin kaynak değeri açısından yeterli olup olmadığını araştırılmasıdır. Bu aşamada sınıflandırılan bilgilerin içeriği değerlendirilmeye alınır.
Örnek :
" Atatürk'ün Samsun'a çıkışı " ile ilgili bilgi ve veriler gözden geçirerek verilerin, konunun tam anlamıyla açıklanmasında yeterli olup olmadığı belirlenir, verilerin nerede, nasıl kullanabileceğine karar verir.
4) Tenkit ( Eleştiri ) :
Belge ve eserlerin kullanılmasında bazen problemler çıkabilir. Eldeki belgelerde araştırılan konu hakkında sınırlı veya yanlış bilgi olabilir, belge okunmayabilir. Her bir yazarın olaya farklı bakması, algılaması mümkündür. Bu nedenle yazılı kaynakların doğruluk derecesi, güvenilirliği , yazıldığı tarih, yazarı, yazarı, aynı anda söz eden farklı kaynaklar arasında uyum ve uyumsuzluk tenkit aşamasında araştırılır.
Kendi arasında Tenkit 2'ye ayrılır.
1) İç Tenkit
2) Dış Tenkit
İç Tenkit :
- Yazar görüşlerinin eser üzerindeki etkileri araştırılır.
- Verilen bilgilerin farklı kaynaklarda ne şekilde yer aldığına bakılır.
Dış Tenkit :
- Eserlein adı, yazarı, basıldığı yer ve basım tarihi tespit edilir.
- Belgelerin orjinalliği tarihi v. b. Yönleri araştırılır.
5) Terkip ( Sentez ) :
Terkip; bilgi ve verilerin sınıflandırılıp tahlil ve tenkitlerinin yapılmasından sonra bir araya getirildiği aşamadır. Bu aşamada bilgi ve veriler esere dönüştürülmek üzere gözden geçirilir.
Tarihin Tasnifi ( Sınılandırma ) :
Tarih bilimi çok geniş bir çalışma alanına sahiptir. Çalışma alanının geniş olması onun incelemesi ni güçleştirilmiştir. Bu nedenle tarihi olayları iyi bir şekilde incelemek ve öğrenmek için zamana , mekana ve konuya göre sınıflandırma yapılmıştır.
a) Zamana Göre Tasnif : Bu sınıflandırmaya göre tarih, çağ ve yüzyıl gibi zaman dilimine ayrılmıştır.
b) Mekana Göre Tasnif : Mekana göre sınıflandırmada belli bir coğrafi bölge incelenir.
c) Konuya Göre Tasnif : Toplumların siyasi,sosyal,ekonomik, hukuki, dini ve kültürel yönlerin ayrı ayrı incelemesidir.
Zaman Ve Takvim
Takvim, zamanı yıllara, aylara, haftalara ve günlere ayırma yönetimidir.
Takvimin kullanılmasında Sümerli'ler ve Mısırlı'lar öncü olmuşlardır. İlk güneş takvimi'ni Mısırlı'lar, ilk ay takvimi'ni Sümerli'ler oluşturmuştur.
Türklerin Kullandığı Takvimler
Türkiye cumhuriyetinin kuruluşundan sonra ise 26 Aralık 1925'te miladi takvim kabul edildi ve 1 Ocak 1926'dan itibaren kullanılmaya başlandı.
Tarihi Olayların Değerlendirmesi
Geçmişte meydana gelen olaylar ,meydana geldiği dönemin siyasi, sosyal, kültürel, ekonomik ve dini özelliklerini yansıtır. Bu nedenle bir olayı değerlendirirken olayın meydana geldiği dönemin şartları dikkate alınmalıdır.
